Dag 13 - Hippies en hippe tempels

De cirkel is rond, zo zou je het kunnen stellen. Waar onze rondreis twaalf dagen geleden begon in de hoofdstad Kathmandu, zijn we terug waar het allemaal begon …

Zou je geloven dat Kathmandu ooit het hart van de hippie beweging was? In de jaren zestig en zeventig was cannabis legaal te verkrijgen in de stad waardoor heel wat hippies uit alle windstreken afreisden naar Kathmandu voor een legaal jointje in één van de door de overheid uitgebate winkels. Bovendien was het er goedkoop verblijven en hing er een relaxte sfeer (uiteraard als iedereen high rondloopt 😉). Die grote toestroom van hippies leidde echter ook tot wat problemen. Veel rumoer en lawaai maar vooral een toename van de misdaad leidde tot een opkuis van Freak Street, waar het hart van de Hippie beweging lag. Toen de overheid bovendien ook eisen oplegde qua kleding en uiterlijk, vertrokken de laatste hippies naar betere oorden. Het leverde de Nepalese overheid geen windeieren op, want algauw werd het hippie-toerisme vervangen door trekkers, aangetrokken door de Himalaya, en toeristen die wat cultuur wilden opsnuiven. Wat Freak Street destijds ook aantrekkelijk maakte, was de nabijheid van Durbar Square, want net zoals elke belangrijke stad heeft ook Kathmandu zijn paleizenplein. En net zoals op die andere plaatsen is het een bijzondere verzameling tempels en paleizen. De Maje Deval tempel dateert uit het einde van de 17^de eeuw en is opgedragen aan Shiva. In de hippietijden vond je de hippies hier op de trappen terwijl ze samen zongen en hun jointjes rookten. De Indische film ‘Haré Rama, Haré Krishna’, die de decadentie van de hippiecultuur als onderwerp had, werd hier trouwens voor een groot deel opgenomen. De zware aardbeving van 2015 hield lelijk huis in Nepal. Niet alleen de doden en gewonden die vielen, maar ook een stuk van het culturele patrimonium moest eraan geloven. Zoals deze tempel, waarvan enkel de negen verdiepingen tellende basis uit steen gemaakt, de verwoestende kracht overleefde. De tempel was versierd met prachtig houtsnijwerk, dat spijtig genoeg voor het nageslacht verloren is. Een restauratie van de tempel vond plaats, maar kan nooit meer de pracht van de originele evenaren. Bij de Shiva Parvati tempel kijkt het godenpaar Shiva en Parvati op ons neer vanuit het middelste raam van het bovenste balkon.

Het meest bijzondere paleis aan het plein, is ongetwijfeld het Kumari Ghar, de verblijfplaats van de zogenaamde levende godin Kumari. Nepal kent immers een bijzondere traditie die volgens een legende ontstond toen de laatste Malla koning van Kathmandu in het geheim regelmatig een dobbelspel speelde met de godin Durga. Die had de koning verboden over hun ontmoetingen te praten, maar op een dag volgde de koningin haar man die daardoor ook de godin zag. Deze laatste werd zo kwaad dat ze de koning onomwonden vertelde dat als hij haar ooit weer wou zien, hij haar moest zoeken onder de jonge meisjes van de Newari Shakya kaste waar ze als jong meisje in zou reïncarneren. Om de godin te paaien ging de koning op zoek naar een meisje dat de kwaliteiten van haar bezat. Daaruit ontstond de traditie om een Kumari te kiezen die de tweeëndertig eigenschappen van perfectie moet bezitten. En die eigenschappen zijn nogal uiteenlopend : ze moet uiteraard over een uitmuntende gezondheid beschikken en nooit ernstig ziek zijn geweest, een vlekkeloze huid, zwart haar, prachtig expressieve ogen, een welluidende stem, uitgesproken wimpers, lange dunne armen, delicate en zachte handen en voeten, enz. Ze moet uit een vrome familie komen en nog het allerbelangrijkste is dat het meisje kalm en onverschrokken moet zijn. Om haar moed te bewijzen moet ze een dag en nacht alleen blijven terwijl er telkens 108 kippen, eenden, schapen, geiten en buffels worden geslacht onder haar toeziend oog waarbij zij niet mag verpinken, laat staan haar ogen afwenden. De Kumari dient dan haar moed te tonen door tussen de gedode dieren door te lopen. Bovendien wordt er door astrologen ook haar horoscoop bestudeerd. De belangrijkste voorwaarde is echter dat het meisje nog nooit gemenstrueerd mag hebben. De gekozen Kumari leeft vervolgens in afzondering  en dus weg van haar familie, in het paleis aan Durbar Square waar haar leven de komende tijd zal bestaan uit zegeningen geven aan de gelovigen waarbij ze geen emoties mag vertonen (niet lachen, wenen of praten in het openbaar). De belangrijkste zegening destijds was die aan de koning. In het openbaar mogen haar voeten nooit de grond raken. Vandaar dat ze bij openbare verplichtingen wordt rondgedragen in een draagstoel. Volgens de overlevering zal een blik werpen op de Kumari voor een gelukkig leven zorgen. Op het moment dat het meisje begint te menstrueren is ze Kumari af. Immers er wordt geloofd dat op deze manier de godin het meisje verlaat. Maar ook een snijwonde of op een andere manier aan bloedverlies lijden, leidt ook tot het einde van haar godinschap.  De Kumari komt dus wel naar buiten, maar soms kan je ze ook zien als ze uit haar gouden raam kijkt dat uitgeeft op het plein.

Op het oudste stuk van het plein bevinden zich nog een paar andere pareltjes. De Jagannath Mandir is één van de oudste tempels hier en dateert nog uit de Malla-periode van de 16^de eeuw. Het is dan ook een voorbeeld van die prachtige Newar architectuur uitgevoerd in baksteen met houtsnijwerk en met twee daken. De tempel is vooral bekend voor zijn erotische scenes die in het houtwerk zijn aangebracht. De aangrenzende Gopinath Mandir heeft zelfs drie daken en lijkt daardoor nog indrukwekkender.

De aanwezige duiven op het plein en op de daken van de tempels geven op een bijzondere manier nog iets extra aan het spirituele plaatje.

Nog een zeer bijzonder plaatje zijn de zogenaamde Sadhus die zich op en rond het plein bevinden. Ze zorgen voor mooie foto’s door hun beschilderde gezichten en gewaden in rood en geel. Sadhus hebben een materieel leven afgezworen voor een spiritueel bestaan rond tempels, de bossen en in grotten. Ze verbreken alle familiebanden en vriendschappen, meer zelfs, ze worden ritueel dood verklaard en wonen dikwijls zelfs hun eigen begrafenis bij. Daarna moeten ze een guru vinden om hun de kneepjes te leren.  Ze leven van giften van voorbijgangers  voor de aankoop van eten en kledij. Deze ‘holy men’ leven alleen en gebruiken al eens stimulerende middelen zoals hasjiesj om de spirituele weg te vinden via een hogere staat van mediatie. De meesten zijn ook yogi’s. Ze verplaatsen zich niet alleen in Nepal maar ook in India. Of hoe ook zij reizigers zijn, maar dan van een heel andere orde. Nog een opvallend standbeeld is een schrijn van Kala Bhairav dat één van de meest beangstigende beelden van Shiva verbeeldt. Het laat Shiva zien in zijn destructieve verschijning als Bhairav. Het schrijn is gemaakt van één grote zwarte steen en zou uit de 17^de eeuw dateren. De beeltenis is prachtig en kleurig beschilderd en Bhairav heeft een grote ketting van schedels rond zijn nek hangen. Aan het schrijn kan je een kaarsje branden. Met dat branden vraag je bescherming of vraag je dingen te laten verdwijnen die je angst aanjagen.

Angst hangt er zeker niet in Thamel, één van de populairste toeristenwijken in Kathmandu. Het is een kluwen van smalle straatjes waar zich winkeltjes, bars en restaurants bevinden. Overdag slalommen motorfietsen, fietsers en riksha’s je voorbij. ’s Avonds is het niet veel beter, maar sfeer is er eens zoveel. De uitgelaten toeristen en bewoners vullen de straat, op weg om iets te gaan eten of te drinken of om nog een laatste souvenir op de kop te slaan.

Het was hier in Thamel dat Karna Sakya van deze geïsoleerde doolhof van smalle steegjes een toeristische magneet maakte. Hij veranderde het aangezicht en reputatie van Thamel van een onbekend maar vooral gevaarlijk gat in een toeristisch paradijs. Niet alleen een paradijs voor de toeristen, maar ook voor de bewoners, want de immobiliënprijzen rezen naar astronomische hoogte.

Hier in Thamel rees ook het Kathmandu Guest House uit de grond, het hotel van Karna Sakya en zijn broer en wat nu het centrum van Thamel wordt genoemd. Het is hier dat tante Mariette en nonkel Omer niet vergeten worden. In de tuin van het hotel aan een grote pilaar,  bevindt zich een gedenksteen met hun namen erin gegraveerd. Het was ook hier dat tijdens de uitvaartplechtigheden in België, simultaan een herdenkingsdienst plaats vond. Op deze manier herdenkt ook dochter Susan haar pleegouders.

De avond wordt afgesloten in de leukste bar van Thamel, zonder twijfel de Boeddha bar, waar er opzwepende muziek wordt gespeeld en met een cocktail in de hand de voorbije twee weken nog eens de revue passeren.  En vooral ik klink nog een keertje op tante Mariëtte en nonkel Omer.