Dag 4 - Charleston - Een koloniale parel met een zwart randje

3 november 1985. Na een zeer koude en bij wijlen natte dag, zitten we lekker gezellig binnen met het hele gezin voor de televisie als Tineke Verburg op de Nederlandse zender TROS een nieuwe Amerikaanse TV-serie aankondigt : North and South. De serie belooft een kijkcijferkanon te worden met als thema de Amerikaanse burgeroorlog. Een lange oprijlaan afgezoomd met gigantische eiken verschijnt in beeld. Een koets getrokken door twee paarden dondert even later over het scherm. In de koets zit Patrick Swayze, één van de hoofdrolspelers. De oprit leidt naar een plantagewoning omgeven door een prachtige tuin. Wekenlang zijn we begeesterd door het historische verhaal, de prijzenwinnende acteerprestaties, de mooie kostuums en de indrukwekkende woningen.
Vandaag staan de 86 bomen, die destijds de eerste scène vormden, nog steeds als lakeien langs de oprijlaan. Op deze bijzonder warme namiddag, zorgen ze voor welgekomen schaduw en wuiven ze de vele bezoekers wat koelte toe. 

Op mijn netvlies brandt het beeld van zovele jaren terug, toen we een eerste glimp opvingen van Patrick Swayze als Orie Maine, zijn personage in de serie. Ik draai mij om en door de ijzeren poort, betreed ik de kleurrijke tuin gelegen rond het plantagehuis. Boone Hall Plantation baadt nu in het zonlicht terwijl een uurtje eerder donkere onweerswolken dreigden met vuurwerk.

Boone Hall Plantation werd genoemd naar zijn eerste eigenaar, de Engelsman John Boone. Majoor John Boone kwam naar South Carolina en maakte deel uit van een eerste groep Engelse kolonisten. Hij was jaren lang politiek actief in de kolonie. Het maakte de Boone familie tot één van de meest invloedrijke families in South Carolina. De nazaten van Majoor Boone zaten ook niet stil. Eén van zijn achterkleinkinderen werd één van de ondertekenaars van de Declaration of Independence en een andere de eerste gouverneur van de staat South Carolina.

Maar het was de zoon van de majoor die de beroemde eeuwig groene eiken in twee rijen op evenwijdige afstand plantte in 1743 en zo het prachtige Avenue of the Oaks creëerde.  Nu meer dan 200 jaar later, zijn de bomen zo tegen elkaar aan gegroeid dat ze bovenaan zorgen voor een beschermend dak waarbij het stijlvolle Spaanse mos als decoratie slingert door het groen.

Boone Hall werd een bloeiende plantage gelegen aan een mooie baai. Al meer dan 300 jaar is dit een werkende plantage al werd de katoen- en pecannoten-teelt inmiddels vervangen door andere gewassen zoals perziken, tomaten, aardbeien, watermeloenen en pompoenen.

De economie van het Zuiden draaide overwegend op slavenarbeid. Het telen van gewassen was immers zeer arbeidsintensief en dat stond in schril contrast met het geïndustrialiseerde Noorden waar de arbeidskost een stuk lager lag. Het verklaart ook voor een stuk de tegenkanting van het Zuiden tegen de afschaffing van de slavernij. Slaven waren immers een goedkope arbeidskracht en hen vervangen door arbeiders tegen  een normale verloning was onhaalbaar voor de plantage-eigenaars.

In de 19de eeuw werden vele slaven ook gebruikt om, naast de klassieke gewassenteelt, bakstenen te produceren op Boone Plantation. Deze bakstenen werden gebruikt om de huizen in Charleston te bouwen of verbouwen in het nabijgelegen Fort Sumter. Deze bakstenen werden waarschijnlijk ook gebruikt voor de bouw van het huidige plantagehuis. Want geloof het of niet, de plantagewoning die ik vandaag bewonder is al het vierde huis op deze plek. De eerste huizen overleefden de natuurkrachten van het zuiden niet. Zo vernielde een brand één van de eerdere woningen én vloog er zelfs één weg.  Het derde (nog steeds houten huis) werd afgebroken om er iets statigers én vooral stevigers van te maken, de naam ‘plantagewoning’ waardig en een indrukwekkend orgelpunt aan het einde van de unieke oprijlaan. Vandaag is het plantagehuis te bezichtigen, of toch de benedenverdieping, en kan iedereen dit prachtige koloniale huis bewonderen. Een indrukwekkende trap is het eerste wat je ziet in de inkomhal. Die geeft uit op een uitgebreide bibliotheek annex salon. Ik zou hier uren lezend kunnen doorbrengen  gezeten voor de grote, gezellige open haard. De woning is een pareltje waarbij zowel gerecycleerde materialen als antieke meubelen werden gebruikt.  Meer dan een statige plantagewoning waardig. Aan het water werd een groot houten terras aangelegd waar o.a. het acteurskoppel Ryan Gossling en Blake Lively hun huwelijksplechtigheid hield.

Naast Alley of the Oaks zijn de slavenhutten nog steeds aanwezig. Het is het enige wat nog echt herinnert aan het slavenverleden van deze plantage. 

Om dat verleden te plaatsen, vertelt elke namiddag één van de afstammelingen van één van de voormalige slaven die destijds voornamelijk  uit Barbados kwamen, over het leven op de plantage, over hun harde werk en de beproevingen die ermee gepaard gingen. En dat doet  onze gastvrouw vandaag op een serene manier, zonder verwijten naar de plantage-eigenaren met aanvaarding en berusting in een ogenschijnlijk onontkoombaar lot. Afsluiten doet ze vandaag met het gebed dat haar voorouders de kracht gaf om elke dag door te komen :

We Fada wa dey een heaben

Leh ebrybody hona ya nyame

We pray dat soon ya gwine rule oba de wol.

Wasoneba ting ya wahn,

Leh um be so een dis wol

Same like dey een heaben.

Gii we de food wa we need

Dis day yah an ebry day.

Fagibe we fa we sin

Same lik we da fagibe dem people

Wa do bad ta we.

Leh we dihn hab haad test

Wen Satan try we

Keep we from ebil.

De bonte verzameling kleurige gevels in pasteltinten zorgen meteen voor een Caraïben-gevoel. De tropische temperaturen zorgen bovendien voor een glimlach op het gelaat maar ook voor wat druppeltjes zweet. Toch staat er voor ons geen ligstoel met rieten parasol klaar op het strand, noch staat pootjebaden in de branding van de oceaan op het programma. Eerlijk, we bevinden ons ver weg van een tropisch Caraïbisch strand, maar in Charleston, South Carolina, meteen de oudste stad van de staat. De stad werd in 1670 gesticht als Charles Town ter ere van Koning Charles II van Engeland. De bloei van de stad stoelde vooral op slavenhandel. Om een idee te geven, de helft van de geïmporteerde slaven in de Verenigde Staten, kwamen in Charleston aan land. Ze kwamen vooral van de nabijgelegen Caraïbische eilanden waar ze op suikerplantages tewerkgesteld werden.
Zelfs nadat er een verbod kwam op slavenhandel, bleef Charleston ermee doorgaan. Pas in 2018 kwamen er officiële excuses. De slavenhandel maakte van Charleston de rijkste stad van de ‘Dertien Koloniën’, een groep Britse kolonies langs de Atlantische kust.
Maar Charleston is vooral historisch belangrijk als de plaats waar op 12 april 1861 de Amerikaanse burgeroorlog begon. Aanleiding was de verkiezing van Abraham Lincoln tot president van de Verenigde Staten in 1860. Abraham Lincoln was een notoir tegenstander van de slavenhandel. Na zijn verkiezing kondigde de staat South Carolina de intentie aan zich af te scheiden van de Unie. Ze verklaarde zich onafhankelijk van de Verenigde Staten en eiste dat de federale troepen zouden vertrekken. In Fort Sumter bevond zich echter nog een klein garnizoen soldaten van de Unie die dat absoluut niet van plan waren. Het bulderen van de kanonnen en schietsalvo’s die volgden, luidden het begin in van Amerikaanse burgeroorlog die maar liefst vier jaar zou duren en 600.000 doden zou tellen en waarbij families en vrienden elkaar bevochten. Uiteindelijk gaf Generaal Lee van de Confederatie zich over nadat er geen voedselbevoorrading meer kwam en geen nieuwe troepen werden aangevoerd. Omdat Generaal Sherman de stad spaarde, zijn er nog veel oude gebouwen in de stad te vinden. Eén van de meest historische straten in Charleston is Rainbow Row, waar zich een reeks van 13 kleurrijke huizen bevindt, de straat die me nu zo’n Caraïbisch gevoel geeft. 

Tijdens de koloniale periode vormden deze huizen het commerciële hart van de stad.  Deze huizen zijn niet altijd zo kleurrijk geweest als vandaag. Pas bij de restauratie vanaf de jaren dertig, werden de kleuren toegevoegd. Ze zorgen ervoor dat het tijdens de hete zomers, lekker koel blijft binnen.
Nog idyllischer dan het Caraïben-gevoel, zijn de paardenkoetsen die zich door de smalle en gezellige straten manoevreren. Het is een zeer populaire toeristische bezigheid om zo de stad te verkennen, maar ik verkies mijn eigen voeten vandaag om door Charleston te kuieren. 

Zo kan ik gaan en staan waar ik wil. Langs de waterkant geniet ik op deze manier van de frisse zeebries die het land binnenwaait. Charleston heeft haar koloniale karakter weten te behouden. Het was de stad waar rijke plantage-eigenaren konden pronken met hun chique villa’s tijdens de zomer wanneer de sociale en culturele hoogtepunten plaatsvonden in het mondaine Charleston. Om te weerstaan aan die zwoele, plakkerige, hete zomers, werden de huizen van grote veranda’s voorzien die dwars op de wind werden gebouwd. Eén van de meest indrukwekkende huizen hier is de Williams Mansion die trouwens in ‘North and South’ werd gebruikt als woning van John Hazzard. 

Er werd nog wel meer gefilmd in Charleston. Zo ook voor ‘The Notebook’ met Ryan Gosling en Rachel McAdams. De personages door hen gespeeld, gaan tijdens een avondje uit met vrienden een film bekijken in The American Theatre, een prachtige art deco cinema. Een echte cinemazaal is het niet meer, maar sinds  2003 wordt de zaal verhuurd voor vergaderingen, huwelijken enz. en krijgt zo alsnog een tweede leven.

Het voormalige Fort Sumter Hotel was trouwens nog het decor voor een sappige anekdote. In 1942 verbleef ene John F. Kennedy in het hotel, als het ware verbannen door zijn vader en ver weg van het ouderlijke huis. John had het immers fors te pakken voor de Duitse journaliste en schoonheidskoningin Inga Arvad. Die was echter niet onbesproken. Ze had namelijk banden met het Nazi-regime in Duitsland en werd door Adolf Hitler omschreven als de ‘perfecte Noorse schoonheid’. Zelfs de FBI vermoedde dat ze een spionne was voor het Nazi’s en hielden haar onder surveillance. Echter, ‘distance makes the heart grow fonder’. Kamer 132 werd de plaats délict waar de romance tussen JFK en Inga verder bloeide en waarbij zij hem veelvuldig bezocht. Op bevel van President Franklin D. Roosevelt werd de kamer afgeluisterd en een geheim agent volgde het koppel doorheen de stad. Onder druk van de familie Kennedy en de stress die de surveillance met zich meebracht, maakte het verliefde paar een einde aan hun relatie. De FBI verklaarde Inga uiteindelijk onschuldig aan spionage. De vele liefdesbrieven die ze aan elkaar schreven, zijn het enige dat overbleef van een wervelwind romance die niet mocht zijn.

De oude huizen met hun verkoelende  veranda, de prachtige smeedijzeren façades van de winkels, de met bomen afgezoomde straten, gebouwen in art deco stijl en koetsen voortgetrokken door paarden zorgen voor een gezellige koloniale sfeer in Charleston. De stad heeft de zwarte sluier van haar verleden van  zich af kunnen schudden en  schittert nog enkel met haar koloniale parels.