Dag 10 – Stunting in Oeganda

Oeganda ligt in wat we tropisch Afrika noemen, een groene gordel rond de evenaar. Warm en vochtig dus, ideaal om gewassen te telen. Op reis door Oeganda, krijg je dan ook al meteen de indruk dat het de Oegandees aan niets ontbreekt wat voedsel betreft. Er zijn enorme plantages en landbouwgebieden die in de basisbehoeften voldoen. Op de lokale marktjes is er een groot aanbod van vers fruit en groenten. Honger hoeft een Oegandees niet te lijden denk je dan. En toch. 

Toch is er een gigantisch probleem van ondervoeding in het land. Niet dat Oegandezen er uitgemergeld bijlopen, ze zijn ondervoed door eenzijdig calorierijk eten. En dat heeft een problematisch gevolg.  Op dit moment lijdt 1/3 van de kinderen in de leeftijdscategorie tot vijf jaar aan stunting, m.a.w.  ze zijn belemmerd in hun groei. En dat niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Op scans van deze kinderen zijn duidelijk verkleinde hersenen te zien die niet alle cognitieve verbindingen kunnen leggen. 

En die ondervoeding begint al in de buik bij mama, want zwangere vrouwen hebben een totaal verkeerd voedingspatroon. Ze eten overvloedig dikke pappen die het hongergevoel wegnemen, maar allerminst de basis zijn van een gezond dieet. Na de geboorte wordt dat patroon verdergezet door enkel maar moedermelk te geven ver na de gebruikelijke zes maanden. Daarbovenop komen nog de bijzonder moeilijke hygiënische omstandigheden waarin men opgroeit, zowel in de stad maar zeker op het platteland.

Je begrijpt dat met verminderde cognitieve vermogens, het voor deze kinderen bijzonder moeilijk op school wordt, iets wat hen hun verdere leven zal achtervolgen. Ook later op de arbeidsmarkt zullen zij blijvend hinder ondervinden. En als zovelen op de actieve arbeidsmarkt zijn aangetast, heeft dit ook een weerslag op de economie van het land.  

Vanavond overnachten we aan het Victoriameer, bij bekende Belgen Johan Van Hecke en Els De  Temmerman die samen het hotel  Kaazi Beach Resort uitbaten net buiten de hoofdstad Kampala.

Els De Temmerman is een voormalig journaliste die o.a. werkte bij VTM, BRTN en De Volkskrant.

Als correspondente voor De Morgen was ze zowel in Rwanda als in Oeganda tijdens die afschuwelijke jaren negentig. Ze was gepassioneerd door Afrika en was dan ook dé Afrika correspondente bij uitstek. Oeganda kende toen een burgeroorlog (die duurde tot 2006) waarin het regeringsleger tegen het Verzetsleger van de Heer, een rebellengroep uit Noord-Oeganda, vocht. Het rebellenleger maakte en maakt nog steeds gebruik van de zogenaamde kindsoldaten. Kinderen worden aanzien als ideale soldaten : ze zijn klein en kunnen snel en relatief onzichtbaar door struikgewas lopen. Daarenboven zijn ze behendig en bovendien zeer gehoorzaam. Ze zijn manipuleerbaar en door een gebrek aan gevaarbesef storten ze zich onbesuisd in hun opdrachten. Duizenden kinderen werden ontvoerd en in het rebellenleger ingelijfd. Kinderen die probeerden te ontsnappen werden gruwelijk vermoord. Diegenen die bevrijd werden, hebben gigantische psychologische schade opgelopen.

Als correspondente was Els de Temmerman in 1998 getuige van de ontvoeringen van deze kinderen in Oeganda. Ze schreef er een boek over , ‘De Meisjes van Aboke’, het verhaal van de ontvoering van 139 meisjes uit een eliteschool in Noord-Oeganda. Dat boek kreeg nog een vervolg in ‘En toen moest ik mijn broer doodbijten’.  Later opende ze ook een centrum in Oeganda voor de opvang van de kindsoldaten, waarbij getracht werd deze kinderen terug in de maatschappij te integreren.  Mijn dochter sponsorde destijds één van deze kinderen. Na het sluiten van het opvangcentrum, omdat er geen nood meer is, stort Els De Temmerman zich nu met veel overgave op het stunting probleem in Oeganda. Eén van de belangrijkste opdrachten is vrouwen bewust maken van een gezonde en evenwichtige voeding en ieder van hen ook toegang geven tot groenten en fruit, of ze nu op het platteland of in de stad wonen. Daarom heeft ze in samenwerking met specialisten ter zake, het idee opgevat om toekomstige moeders makkelijk in de nodige basisvoeding  te voorzien. Groenten en fruit zitten simpelweg gezegd in een grote zak, waarin de gewassen ook kunnen groeien en kunnen geteeld worden En dat kan zelfs op een klein appartement in de stad. Ze hopen zo de vrouwen goed op weg te zetten voor een gezonde zwangerschap en hen ook aan te leren om hun kinderen gezond  te voeden.               .

Laten we hopen dat ze met hetzelfde enthousiasme waarmee ze zoveel kindsoldaten nog probeerde een toekomst te geven,  in staat is de jongeren van Oeganda gezonder te krijgen. Want als men het stunten niet kan afstoppen, dan worden de volgende generaties de verloren generaties van Oeganda.