Dag 2 – De Amerikaanse droom

En op de plaats waar het avontuur ’s avonds voor professor Langdon begon, begint de dag voor mij. Met een smoesje (het geven van een voordracht) is hij naar het Capitool gelokt, zeg maar het parlement van de Verenigde Staten.

In 1793 legde George Washington de eerste steen van het  Capitool volgens de rite van de Vrijmetselarij. Het gebouw was klaar in 1812. De architecten die vrijwel allen vrijmetselaars waren, lieten zich trouwens inspireren door Vrijmetselaarsymbolen met  aandacht voor de hemellichamen, occulte numerologie en spirituele energie. Je zou hem dus naast de tempel van democratie, ook een tempel van de vrijmetselaars mysteriën kunnen noemen.

Ik word niet met een smoesje gelokt, maar  wel door de lokroep van het gebouw om zijn grootsheid en geschiedkundig belang en dus heb ik enkele weken geleden een tour van het Capitool geboekt.

Ik dwaal niet rond in de gangen in het gedwongen zog van CIA directeur Sato en veiligheidschef Anderson zoals professor Langdon, maar wel in het gezelschap van een eclectisch gezelschap toeristen en een officiële gids van het Capitool. Bij aankomst in de Statutary Hall ben ik even verrast als professor Langdon. Niet omdat ik hier een verzameling toehoorders verwacht maar  in een lege zaal aankom, maar omdat ik mij schijnbaar plotseling in een Grieks-Romeins amfitheater bevind. 

Ook niet zo verwonderlijk want bij aankomst aan het Capitool kon ik ook al niet naast de façade kijken. De façade die wij meestal zien en die gericht is naar de Mall, is eigenlijk de achterkant van het Capitool. Maar aan de voorkant lijkt het Capitool meer op een Grieks-Romeinse tempel inclusief zuilen met kapittelen en daarboven een timpaan. Ook weer ergens logisch, want het symbool van de Amerikaanse democratie moest vooral met zijn neoklassieke architectuur een ode worden aan  de democratische beginselen van het oude Griekenland en Rome. 

Wat nu de Statutary Hall was, was vroeger van 1807 tot 1857  de vergaderzaal van het Huis van Afgevaardigden, de Kamer van Volksvertegenwoordigers dus. Die verhuisden toen naar de huidige locatie.

De zaal heeft de vorm van een D met sierlijke gebogen muren in zandsteen en Italiaans pleisterwerk. De zuilen zijn afgewerkt met kapittelen in marmer. Op de zwart/witte vloer staan er nu tientallen standbeelden, geschonken door de verschillende staten. Toen de zaal leeg kwam te staan en aan een andere functie werd gedacht, kwam men op het idee hier een beeldengalerij van te maken. Elke staat werd gevraagd twee beelden te doneren van  personen belangrijk voor de desbetreffende staat. 

Niet alle 100 beelden kunnen in deze zaal staan, sommige staan verspreid doorheen het Capitool. Alle beelden zijn van Amerikanen, uitgezonderd één …. dat van Pater Damiaan geschonken door de staat Hawaii. Spijtig voor de Belgische bezoeker staat dit beeld in het Huis van Afgevaardigden, dat op ’s zaterdag niet toegankelijk is. Ook uitzonderlijk is het beeld dat niet door een staat werd gedoneerd maar door het Congres zelf : dat van Rosa Parks, burgerrechten-activiste.

Tijdens het bekijken van de beelden, hou ik mijn oren open. Ik hoor geen geschreeuw komen uit de Rotunda. Geen afgehakte hand van Peter Solomon dus. Die afgehakte hand is het begin van het echte avontuur van professor Langdon op zoek naar het Verloren Woord in Washington DC. De hand is getatoeëerd als de Hand der Mysteriën, volgens de overlevering van de Vrijmetselarij, een formele uitnodiging om door de mystieke toegangspoort te gaan en oude mystieke kennis te vergaren, machtige kennis die bekend staat als de Oude Mysteriën of de verloren wijsheid der eeuwen. Deze wordt voor het gewone volk verborgen gehouden omdat dit voor oningewijden als veel te machtig en gevaarlijk wordt beschouwd. Het zou machtige gaven aanboren die in de menselijke geest aanwezig zijn. Deze wijsheid werd destijds naar de nieuwe wereld gebracht om hem te vrijwaren van religieuze onderdrukking en zou zich in Washington bevinden. Langdon’s goede vriend Peter Solomon is ontvoerd  en zijn ontvoerder wil dat professor Langdon de codes van het mysterieus genootschap ontcijfert via de zogenaamde Vrijmetselaars piramide die de sleutel tot de kennis zou zijn en de legendarische macht die daardoor vrijkomt overdraagt. Het Verloren Woord ontsluit de Oude Mysteriën. De piramide is de kaart die de weg wijst naar waar het woord begraven ligt. Professor Langdon kan niet anders dan het spel meespelen. Hij krijgt daarbij hulp van Peter’s zus Katherine terwijl ze moeten proberen uit de greep van de CIA te blijven.

Maar nu eerst terug naar het Capitool. De Rotunda is een magnifieke ronde zaal in het midden van het Capitool, bekroond door een enorme koepel. Ik kan geloven dat Dan Brown deze zeker aan bod wou laten komen in zijn boek. Wat meteen opvalt, is de enorme hoogte. De zaal is liefst 55 m hoog. Niet onder de indruk? Wel, het Vrijheidsbeeld van New York (zonder de sokkel wel te verstaan), kan hier met gemak binnen. De gietijzeren koepel met een diameter van ongeveer 30 m is opgebouwd uit twee koepels. Door een oculus in de binnenste koepel, kan men de fresco in de buitenste koepel zien, geschilderd door de Italiaanse kunstenaar Brumidi.  De schildering is 433,3 m² groot en werd ‘de apotheose van Washington’ genoemd en  toont de verheffing tot god van oud-president George Washington. Hij zit tussen de godinnen  Victoria en Liberta in een kring met dertien jonge vrouwen, symbool voor de toenmalige dertien koloniën. Het is een prachtig sluitstuk van een al even prachtige zaal. Die is versierd met schilderijen van belangrijke gebeurtenissen en standbeelden en doet vooral dienst als ceremoniële zaal. Zo wordt deze zaal gebruikt voor het opbaren van overleden presidenten, senatoren en belangrijke burgers zodat het grote publiek hen nog een laatste keer kan groeten.

Aan weerskanten van de Rotunda bevindt zich dan het Congres : aan de ene kant het Huis van Afgevaardigden (onze Kamer) en langs de andere kant de Senaat. Senatoren worden verkozen voor een periode van zes jaar.  Per staat zijn er twee senatoren.  De vertegenwoordigers in het Huis van Afgevaardigden worden verkozen voor een periode van twee jaar. Op basis van het aantal inwoners wordt bepaald hoeveel vertegenwoordigers elke staat krijgt.

We duiken de catacomben van het Capitool in naar de beroemde ruimte direct onder de Rotunda. Deze ruimte wordt de Crypte genoemd, en ondersteunt de indrukwekkende Rotunda met veertig Dorische zuilen. In het midden bevindt zich een stervormig kompas dat het hart van de stad Washington markeert. Dit is het nulpunt. Vanaf hier wordt de stad in vier kwadranten verdeeld : NO- ZO – ZW en NW.

De crypte moest ook de toegang worden tot het graf van George Washington. Hij overleed in 1799 maar zijn sarcofaag hier is nog steeds leeg. Alhoewel Congress toestemming had van Martha Washington, was het testament van de oud-president zeer duidelijk. Hij wou begraven worden op zijn landgoed in Mount Vernon. En zo geschiedde. Na enkele jaren strijd gaf Congress het op.

Na de rondleiding ga ik naar het zuidoosten van het bezoekerscentrum en begeef mij door een lange ondergrondse  gang. In tegenstelling tot de avontuurlijke ontsnapping van professor Langdon met Bouwmeester Bellamy door deze tunnel die toen nog in aanbouw was, is de tunnel ondertussen volledig afgewerkt en vormt hij een ondergrondse verbinding met de Library of Congress, een fysieke verbinding om de eeuwenoude band tussen beide te versterken. Congress richtte een bibliotheek in in het Capitool in 1800 maar toen dat door de Britten in de as werd gelegd, stelde president Thomas Jefferson zijn persoonlijke boekenverzameling ter beschikking ter vervanging. In 1897 verhuisde de Library of Congress naar een gebouw in Italiaanse renaissancestijl. Het hoofdgebouw  is het prachtige Thomas Jefferson Building. De bibliotheek werd het symbool voor Amerika’s streven naar het verspreiden van kennis. Het was één van de eerste gebouwen in Washington uitgerust met elektriciteit. De bibliotheek heeft de grootste collectie boeken ter wereld met ruim 1.050 km aan boekenplanken die plaats bieden aan maar liefst 35 miljoen titels. Bij binnenkomst in de bibliotheek wordt mijn adem weggenomen door de onvoorstelbare schoonheid. Ik moet Dan Brown gelijk geven als hij de vergelijking maakt met de klassieke grandeur van de rijkste paleizen in Europa. 

De Grote hal beschikt over bogen en zuilen uit Italiaanse marmer. De muren zijn bedekt met zeldzaam bladaluminium,  een metaal dat ooit als kostbaarder dan goud werd beschouwd, prachtige muurschilderingen en gebrandschilderde ramen. Via de majestueuze marmeren trappen waarop bronzen vrouwenfiguren de fakkel der verlichting dragen, ga ik omhoog richting de grote leeszaal.  Maar eerst hou ik nog halt aan de Gutenbergbijbel, het eerste boek dat gedrukt werd met losse metalen letters. Van deze versie zijn er maar drie. En ik stop ook nog aan het bureau van de bibliothecaris. Mijn god, in dat bureau wil ik ook mijn dagen slijten. De laatste trap naar de Visitor’s Gallery wordt gedomineerd door een prachtige marmeren mozaïek van Minerva. Vanaf de Visitor’s Gallery kijk ik de diepte in naar wat de meest monumentale leeszaal van enig welke bibliotheek ter wereld moet zijn. De achthoekige leeszaal van 49 m hoog is een architecturaal meesterwerk en door Dan Brown de meest spectaculaire ruimte in de hele wereld genoemd. In het midden staat de enorme uitgiftebalie met daarrond in concentrische cirkels de houten leestafels. Marmeren zuilen dragen de gigantische koepelconstructie. Op deze zuilen bevinden zich drie meter hoge vrouwenbeelden die staan voor de verschillende aspecten van het menselijk kunnen. De ruimte wordt vanuit alle hoeken verlicht zodat er nergens schaduw valt.  Op de balustrade rondom staan 16 bronzen beelden die naar beneden turen. De zaal wordt afgewerkt met een prachtige koepel… Jawadde. 

Terwijl professor Langdon en de ondertussen opgedoken Katherine Solomon via het automatisch transportsysteem ontsnappen aan hun achtervolgers en via allerlei avonturen tot aan Freedom Plaza geraken, doe ik dat via een door mij uitgestippelde stadswandeling. Ik heb een wandeling voorzien van om en bij de 10 km rond de Mall, enkel de afstand gerekend tussen de monumenten, bezoeken niet meegerekend en dat op een halve dag. Dat wordt een pittige namiddag voor mij 😉.

Bij buitenkomst van de bibliotheek, stop ik eerst bij de buren.  De US Supreme Court, het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten, is opgevat als een gigantisch Korintisch bouwwerk. Het is het symbool van de rechterlijke macht en de hoogste instantie voor juridische geschillen en grondwettelijke kwesties. Sommige van de meest baanbrekende en beroemde uitspraken werden hier gedaan.  De rechtbank moet zorgen voor rechtvaardigheid onder de wet, wat als motto boven de inkom staat. Tot 1929 hield de Supreme Court trouwens zitting op het Capitool.  

Van hier wandel ik naar het gigantische Union Station, destijds het grootste spoorwegstation ter wereld. Het is opgetrokken in wit graniet en heeft  drie grote bogen die gebaseerd zijn op de Boog van Constantijn in Rome. 

Binnenin zijn het plafond en gewelven bedekt met bladgoud. Door de opkomst van het vliegverkeer werd het station begin jaren 1950 te groot voor het aantal reizigers dat er kwam. Ondertussen werd het station gerestaureerd en gingen er een groot aantal winkels open. Ook worden er vaak evenementen gehouden. Ik zet mijn weg verder naar het Ford’s Theatre, dat eigenlijk gewoon een populair theater had moeten zijn, maar op 14 april 1865 wereldberoemd werd om de verkeerde reden : Abraham Lincoln woonde die dag een voorstelling bij en werd onder vuur genomen door John Wilkes Booth. Hij overleed de volgende ochtend in het Petersen House, recht tegenover het theater. 

De Old Post Office uit 1899 was de eerste wolkenkrabber van DC. Hij werd in tegenstelling tot de rest van de stad opgetrokken in fantasierijke romaanse bouwstijl met torentjes, een adembenemende hal met glazen dak en galerijen. The New York Times kraakte het gebouw af en vond dat het eruit zag als een kruising tussen een kathedraal en katoenfabriek. De overheidsplanologen vonden dat de architectuur van het gebouw botste met de neoklassieke architectuur van de rest van de gebouwen. Het werd gebruikt tot 1914 als hoofdpostkantoor. Toen de posterijen in 1934 verhuisden was er eigenlijk geen reden meer om het gebouw te behouden. Maar door geldgebrek tijdens de jaren dertig (De Grote Depressie), werd het niet gesloopt. Door het historisch belang van het gebouw werd het uiteindelijk gespaard. Eerst werd er een winkelcomplex met restaurants van gemaakt tot Donald Trump het in 2013 kocht. Het is nu sinds 2016 het  Trump International Hotel Washington DC.  Sinds Donald Trump president werd, is er een grote controverse ontstaan aangezien de president buitenlandse gasten zou aansporen in het hotel te verblijven en hij zichzelf zo zou verrijken. Wel bleef de oude klokkentoren toegankelijk. De klokkentoren is 96 m hoog en heeft een panoramisch verdiep op 82 m hoogte van waarop je van de uitzichten over Washington DC kan genieten. In  de toren bevinden zich de  ‘Bells of Congress’, de officiële klokken van Congress die bij bijzondere gelegenheden geluid worden. De klokken zelf zijn niet te zien.

Niet ver van het Trump hotel, kom ik eindelijk toe op Freedom Plaza, de plaats waar professor Langdon en Katherine Solomon, op ingenieuze manier de CIA afschudden. Het Freedom Plaza ligt op Pennsylvania Avenue en toont de originele plattegrond van DC zoals uitgetekend door Pierre L’Enfant.  Het bevat zelfs het grondplan van het Capitool en het Witte Huis.  

Terwijl de professor en Katherine de CIA op het verkeerde spoor plaatsen en koers zetten naar een plaats waar Mozes, Star Wars en  de maanlanding samenkomen, begeef ik me naar het beroemdste gebouw van de stad : het Witte Huis. In 1791 koos George Washington deze plek uit als plaats voor de nieuwe ambtswoning van de president, het toen genaamde Executive House. Ironisch genoeg is Uncle George de enige president die nooit geresideerd heeft in het Witte Huis. Hij overleed in 1799. Na voltooiing in 1800 was het president Adams die als eerste het Witte Huis betrok. Het Witte Huis zoals we dat nu kennen, onderging nog een grote aanpassing met de toevoeging van  de westelijke vleugel (West Wing) in  1942 door Frankling D.  Roosevelt. 

Het was Theodore Roosevelt die de naam in 1901 veranderde in Witte Huis. De grootste verandering in de 23 jaar dat het geleden is dat ik Washington de eerste keer bezocht, zijn de rondleidingen in het Witte Huis. Destijds kon je gewoon ’s morgens je plaatsje reserveren in één van de tourgroepen. En  dat had ik dan ook gedaan. Je kreeg een tijd en een samenkomstpunt op The Ellipse en werd dan in kleine groepjes binnengelaten. Toen het  onze beurt was om binnen te gaan, werden we  plots opgehouden ter hoogte van het hek. Er kwam een grote kolonne auto’s aan en we moesten even wachten en ons tegen de poort drukken om hen door te laten. Maar in plaats van door te rijden, vertraagde de kolonne en de auto met twee vlaggetjes vooraan stopte vlak voor mij. Het geblindeerde achterraampje ging naar beneden en plotseling stond ik  letterlijk ook in oog met Bill Clinton, 42ste president van de Verenigde Staten, waarop een droog ‘hello’ uit zijn mond kwam. Van verbazing prevelde ik ook maar ‘hello’. Je verwacht dit dan ook helemaal niet. De kans dat je de president tegenkomt, zelfs tijdens een bezoek aan het Witte Huis is uiteraard zeer klein, tot niet bestaande. De dag van vandaag zit er al helemaal niets in, zelfs geen bezoek aan het Witte Huis zelf. Dit voorrecht is al enkele jaren enkel voorbehouden aan de inwoners van de Verenigde Staten, die een bezoek kunnen aanvragen via hun Afgevaardigde. Rond het Witte Huis zijn de veiligheidsmaatregelen du jamais vu en is er een extra perimeter voorzien waartoe je geen toegang meer hebt. Zelfs om een fotootje te nemen, moet je dit al vanop grote afstand doen. Geen binnenbezoek deze keer, maar blij dat ik dat destijds al gedaan heb. In gedachten maak ik snel een wandeling langs de China Room, Red Room, Blue Room, …

Ik loop het hoekje om (of toch een grote hoek deze keer) om ook de achterzijde van het Witte Huis nog eens te bekijken en via The Ellipse beland ik terug op The Mall. 

Volgende stop is het Vietnam Memorial, nog steeds indrukwekkend in zijn eenvoud. Twee driehoekige 

zwarte muren elk zo’n 75 meter lang die in een hoek van 125° samenkomen, de één wijzend naar het Lincoln Memorial, de andere naar het Washington Monument.  Op de muren staan de namen van de 58.000  Amerikaanse slachtoffers in chronologische volgorde : van het eerste slachtoffer in 1959 tot het laatste in 1975.

Op het eindpunt van de Mall en recht tegenover het Capitool bevindt zich het Lincoln Memorial, het gigantisch herdenkingsmonument voor Abraham Lincoln, de man die de Unie redde. Het is een groots opgezet monument, een Griekse tempel met 36 Dorische zuilen, één voor elke staat op het moment van Lincoln’s dood. Het ontwerp is ontleend aan het Parthenon in Athene.

Het zittend beeld van de president is bijna zes meter hoog, sokkel niet meegerekend. Hij kijkt mijmerend over de Reflecting Pool. Op de muren errond zijn twee beroemde speeches van Lincoln gegraveerd :  het ‘Gettysburg Address’ en het ‘Second Inaugural Address’. Maar het monument is nog voor iets anders beroemd : de ‘I have a dream’ toespraak van Dr. Martin Luther King die hij hier op de trappen gaf op 28 augustus 1963.  250.000 mensen stonden rond de Reflecting Pool te luisteren naar één van de beroemdste redes uit de geschiedenis. Eén jaar later werd de burgerwetgeving aangenomen en kreeg Dr.  King de Nobelprijs voor de vrede. Op de trappen neem ik even een rustpauze en kijk ook ik mijmerend uit over de Reflecting Pool waarin het Washington Monument reflecteert, en met het WWII monument en het Capitool helemaal op de achtergrond. De stappenteller doet overuren op dit moment 😀.

Wat een stad. Ook nu hier in deze Griekse tempel blijft het me verbazen dat ik me bij wijlen in Europa voel en op stap ben in Rome of in het oude Griekenland. Vooral de overheidsgebouwen zijn allemaal gebouwd in die neoklassieke stijl en met Vrijmetselaarssymbolen, voor wie ze herkent.

Tijd om verder te gaan naar één van de meest beklijvende monumenten, dat voor de Koreaanse oorlog. Het bestaat uit 19, twee meter hoge roestvrije beelden van Amerikaanse soldaten op patrouille. Ze zijn afgebeeld in volledige tenue inclusief de poncho die de verschrikkelijke weersomstandigheden voorstelt tijdens de oorlog. De struiken staan voor het moeilijke gebied waar ze door moesten, vechtend voor een land en een volk dat ze niet kenden. Beklijvend zijn vooral de levensechte uitdrukkingen op het gezicht : angst, vertwijfeling, wanhoop of nog erger, geen emotie, een lege uitdrukking. Op de achtergrond zijn foto’s van 2400 veteranen op een muur gezandstraald. Er is ook een speciale vermelding voor België dat samen met 21 andere landen van de Verenigde Naties deel nam aan deze oorlog en zelf 106 slachtoffers betreurde. 

Iets verderop, aan het begin van het Tidal Bassin, in 1897 aangelegd om het teveel aan water van de Potomac, de rivier waaraan Washington DC is opgetrokken, op te vangen, ligt het nog vrij recente Martin Luther King Jr. Memorial.  Het werd in 2011 onthuld en is het eerste monument voor een Afro-Amerikaan op de Mall. Het monument is nogal controversieel omdat het werd ontworpen door een niet-Amerikaan en omdat Martin Luther King er zelf nogal streng op staat. Het 9,1 m hoge beeld ‘Stone of Hope’ rijst op uit een stenen blok. Het is de uitbeelding van één van de uitspraken van de mensenrechtenvoorvechter die hij deed tijdens de bekende ‘I have a dream’ speech : 'Out of a mountain of despair, a stone of hope’.  Bij dit beeld hoort ook nog een lange muur waarop 14 fragmenten staan uit de vele speeches, preken en geschriften van de dominee.

Iets verderop rond het Tidal Bassin ligt nog een Memorial voor één van de belangrijkste Amerikaanse presidenten, die voor Franklin D. Roosevelt. Het ligt in een park en bestaat uit vier kamers, elk voor één van zijn ambtstermijnen. Ook het standbeeld van Roosevelt is nogal controversieel want het stelt de voormalige president voor in een rolstoel waaraan hij gekluisterd was door polio. Met de verschillende watervallen die de vrede voorstelt waar hij zo voor ijverde, is dit een ingetogen Memorial met bankjes en prachtige standbeelden waar het aangenaam vertoeven is. Ik vind dit persoonlijk het mooiste Memorial van allemaal en het perfecte eerbetoon aan Roosevelt, ook al zag hij het zelf wat kleinschaliger. 

Ik leg de laatste meters af rond het Tidal Bassin. In 1912 werden honderden kersenbomen die door Japan werden geschonken, rond het Bassin gepland. Het zorgt vanaf half maart tot half april (dus ik ben net iets te laat) voor prachtige beelden als de bomen in bloei staan. 

Toch geniet ik ook zo van het park en de rust die het brengt, weg van de toeristische trekpleisters. Mijn wandeling zit er bijna op. Het Jefferson Memorial komt in zicht. Thomas Jefferson was ook één van de Founding Fathers en was de derde president van de Verenigde Staten en een veelzijdig man. Hij was architect, musicus, wetenschapper, boekenverzamelaar, diplomaat en uitvinder om maar een paar dingen te noemen. Hij speelde een belangrijke rol bij het opstellen van de Onafhankelijkheidsverklaring. Franklin D. Roosevelt kwam met het idee van het Memorial omdat hij Jefferson als president even belangrijk als Lincoln vond. Het beeld van Jefferson is ongeveer 6 m hoog en kijkt naar het Witte Huis. De koepel is ontworpen naar het Pantheon, het oorspronkelijk onderkomen van de grote Romeinse Goden in de mythologie.

Op de muren staat Jefferson’s tekst van de Onafhankelijkheidsverklaring. Nog een weetje, tijdens de bouw van het monument was metaal schaars en werd het beeld in gips gegoten. Na de oorlog werd het hergoten in brons en werd het gipsen standbeeld weggehaald.

Deze dag was een ode aan de  vaders van Amerika, maar niet alleen de stichtende vaders maar ook aan die andere vaders, de vaders die over Amerika gewaakt hebben tijdens de donkerste jaren. Stuk voor stuk joegen ze de Amerikaanse droom na en waakten ze erover die Amerikaanse droom voor iedereen te beschermen. Zij het tegen mogendheden van buitenaf, opstandelingen van binnenin of tegen inbreuken op de beginselen van de democratie.  Die Amerikaanse droom werd nagejaagd in de nieuwe wereld die toch wel erg hard lijkt op die oude wereld. Met neoklassieke gebouwen die zo uit het oude Griekenland of Rome lijken weggelopen en waar onze Founding Fathers hun vrijmetselaarssymboliek in intrigeerden.  De vraag blijft : is er zoiets als een grote wijsheid en bevindt die wijsheid zich in Washington DC? Misschien wel, want  deze Founding Fathers behoorden tot de groten der aarde. Misschien zijn zij zelf wel die enorme kennis…