Dag 1 – De Langste Dag

In 2014 herdenken we niet alleen de Eerste Wereldoorlog, we herdenken ook de zeventigste verjaardag van D-day, de landing in Normandië tijdens de WO II, die plaatsvond op 6 juni 1944.
De Tweede Wereldoorlog is niet de ver van mijn bed show die de Eerste misschien wel was. In iedere familie heeft er wel een vader, grootvader, oom, grootoom meegevochten. En dan is er nonkel Prosper die elke familiebijeenkomst opluistert met enkele straffe verhalen, die doorheen de jaren wat aangedikt werden. Maar tegenover iedere nonkel Prosper staan ook mensen die getraumatiseerd uit de oorlog zijn gekomen. Voor een hele generatie was dit immers al de tweede oorlog die ze meemaakten. Mijn eigen familie werd getekend door WO II. Mijn grootvader was één van de 600.000 Belgische soldaten die probeerden de Duitsers tegen te houden toen die weer ongevraagd onze neutraliteit schonden op doortocht naar Frankrijk.  Na enkele dagen moedeloos te hebben gevochten, werd hij krijgsgevangen genomen en verbleef hij samen met 200.000 andere Belgische soldaten enkele maanden in een krijgsgevangenkamp in Duitsland. Hij kwam lichamelijk ongeschonden terug thuis maar  over deze periode wou hij later nooit spreken… Stilte kan soms zoveel zeggen.
Na de overgave van België werd het land bezet door Duitsland. Duitsland zwaaide de plak en dat had zo zijn gevolgen. Alle mannen en vrouwen boven de 18 jaar konden opgeroepen worden om in Duitsland te moeten gaan werken. Dat overkwam mijn vader. Over die donkere periode in zijn leven, deed hij ook later het zwijgen toe. Het enige dat hij hierover losliet was dat ‘hij zich in zekere zin veiliger voelde in Duitsland dan in België’. Hij was dan ook een eeuwige optimist en probeerde overal het positieve  in te zien.
Mijn moeder werd geboren aan het begin van de oorlog. Ondanks haar jonge leeftijd had zij toch levendige herinneringen aan de oorlog. Vooral het schuilen in de kelder toen Antwerpen gebombardeerd werd door de Duitsers aan het einde van de oorlog en de voedselschaarste, bleven haar bij. Zo erg zelfs, dat wanneer er zich ergens ter wereld een conflict voordeed (bv. de Golfoorlog), zij aan het hamsteren ging uit schrik dat de rekken in de supermarkt leeg zouden geraken.
De Tweede Wereldoorlog was nog meer ‘werelds’ dan de Eerste.  Duitsland was op korte tijd erin geslaagd heel wat Europese landen te bezetten en enkel de Russen konden standhouden. In de praktijk werd er dus nog enkel aan het oostfront gevochten. Engeland dat uit de greep van Duitsland kon blijven (onderging enkel bombardementen), beloofde samen met de Verenigde Staten  een nieuw front op de richten om de Russen wat verlichting te kunnen bieden. Dat lukte pas in 1944 omdat het zolang duurde om soldaten te trainen en materiaal ter plaatse te krijgen. Met operatie Overlord probeerde men dat westers front op te richten om alzo voet aan  grond te krijgen om Noord- en West-Europa te bevrijden. Operatie Overlord begon op D-dag 6 juni 1944 en eindigde op 25 augustus 1944 met de bevrijding van Parijs.
Iets na middernacht in de nacht van 5 op 6 juni 1944 begon de Langste Dag met luchtlandingen en een massale amfibische aanval op de stranden van Normandië door Engelse, Canadese en Amerikaanse legereenheden. 

Ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag, maken we een korte trip naar Normandië. Normandië is  ongeveer 600 km rijden van huis en niet iedereen denkt dat het verstandig is om zo ver rijden om er eigenlijk maar één echte dag te verblijven. Maar zeventig jaar geleden, kwamen onze bevrijders van heinde en verre, van over de Atlantische Oceaan zelfs,  en ik vind dat het dan maar een kleine moeite is om hen daar te gaan herdenken.
Het weer zit ons tijdens de rit niet mee.  Hevige regen klatert naar beneden. Maar als we aankomen in het eerste plaatsje dat we vandaag gaan bezoeken, is het droog en kunnen we zelfs lunchen op het terras. We zijn in Merville dat zich aan het zogenaamde Sword Beach bevindt, de meest oostelijke sector van de invasiestranden, en dat onder Brits commando stond. De Duitsers hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog langsheen de gehele kustlijn van de bezette gebieden en ter voorkoming van een geallieerde invasie,  een  verdedigingslinie aangelegd, de zogenaamde Atlantik Wall die maar liefst 2.685 kilometer lang was en die van Noorwegen tot in Frankrijk liep. Ze bestond uit bunkers, kanonnen en mijnenvelden. Hier in Merville bevindt zich zo’n Duitse geschutbatterij. 

Om de invasie te laten slagen, moesten deze batterijen uitgeschakeld worden. 600 Engelse parachutisten sprongen kort na middernacht maar velen landden op een verkeerde plaats.  Slechts 150 manschappen konden de strijd om de batterij aangaan. Ondanks dit kleine aantal, kon de batterij uitgeschakeld worden met slechts beperkte verliezen. Van de batterij is nu een museum gemaakt en in één van de bunkers waar de kanonnen zich bevonden, wordt de strijd door middel van een klank- en lichtspel nog eens overgedaan. Zo krijgen we een bijzonder realistisch beeld van wat er zich die nacht heeft afgespeeld. 

We horen en zien de luchtlanding van de Engelsen, de daaropvolgende beschieting van de Duitsers en het binnenvallen van de Engelsen in de bunker met als resultaat de overgave van de bezetter. Door de succesvolle uitschakeling van de batterij werd de landing hier een succes. De dag eindigde met 28.845 Britse troepen aan land maar ook met 630 doden. Veel is er vandaag op de stranden zelf niet te zien, een herdenkingsteken uitgezonderd. Het is toch moeilijk voor te stellen dat hier duizenden soldaten via landingsboten aan land zijn gegaan onder constante beschieting vanop het land. Nadat de landingsbruggen naar beneden waren gelaten, waadden de soldaten tot hun middel in het water, de resterende 100 meter naar het strand onder vuursteun van de marine.Ik de nk dat het zeker te stellen is dat de eerste lading soldaten als kanonnenvlees werd gebruikt…

Ondertussen zetten we onze weg naar het overnachtingshotel aan Omaha Beach verder.

We passeren Juno Beach waar de Canadezen aan land gingen. Juno Beach was op Omaha Beach na, het zwaarst verdedigde stuk strand. De Duitse verdedigers beschikten over elf zware geschutbatterijen.  Ook werden er veel mijnen gelegd. Het inleidende bombardement in de nacht voorafgaand aan de invasie richtte weinig schade aan, en de gevechten waren dan ook hevig. In de middag was het strand echter veroverd en was de Canadese Derde Divisie ettelijke kilometers het achterland binnengedrongen om bruggen te veroveren. Een onderdeel van het Zesde Canadese Pantserregiment wist als enige de doellijn te bereiken, maar moest zich wegens het ontbreken van steun van de infanterie weer terugtrekken. Aan het eind van de eerste dag waren de Canadese troepen van alle geallieerde troepen het verst opgerukt. In de avond van de volgende dag zouden zij verbinding maken met de Britse troepen van Sword Beach. 21.400 soldaten gingen aan land, 335 doden vielen er hier te betreuren.

Het zou hier niet bij blijven.