Dag 5 – Mannen van eer

We ontwaken in het  gebied van de maffia. Voor ons is dit een ver van mijn bed show, maar voor de Sicilianen maakt het deel uit van hun dagelijks leven. Ze spreken er zelf niet graag over, maar de maffia is nog alom tegenwoordig.  Men spreekt niet zozeer over maffia, maar over ‘mannen van eer’ of ‘vrienden van vrienden’. Gisteren nog werden we met onze neus op de feiten gedrukt toen we op weg naar Palermo de plaats voorbijreden waar rechter Falcone in 1992 vermoord werd. De maffia had er maar liefst  400 kg dynamiet voor over (om geen risico te nemen) en blies hiermee  zowel de rechter als ook een stuk van de snelweg op waarover de rechter en zijn gevolg reden.
De maffia is georganiseerd in Zuid-Italië en Sicilië en is oorspronkelijk ontstaan in Sicilië ten zuiden van Palermo, in en rond het agrarische Corleone.
Het ontstaan van de maffia ligt al ruim voor de 19e eeuw. Het Sicilië van toen was puur agrarisch en in het bezit van adellijke landeigenaren.  Dezen  staken natuurlijk niet zelf de handen uit de mouwen om het land te bewerken. Tegen een percentage van de oogst en een pachtsom, verdeelden zij het land onder de boeren. Om toezicht te houden op het eigendom en er zeker van te zijn dat de oogst voldoende zou opbrengen, namen zij opzichters in dienst. Deze opzichters werden door de pachters 'chef', ofwel 'capo' genoemd. Deze capo was het aanspreekpunt voor het herverpachten van de landerijen en nog belangrijker, de verdeling van het regenwater dat werd opgeslagen in bassins voor irrigatie. Het irrigeren van de akkers op het zeer droge eiland was de enige garantie voor welstand. Kortom : wie het water bezat of verdeelde, bezat ook de rijkdom en daardoor de macht. Opzichters waren corrupt, en vrij  te beschikken over het lot van vele pachters. Daar is de basis gelegd voor de hedendaagse maffia, die zich voornamelijk bezighoudt met criminele praktijken zoals prostitutie, woekerpraktijken (loansharking), vastgoed, drugshandel,  afpersing (nog steeds een zééér groot probleem), wapenhandel en corruptie. Als toeristen zouden we normaal geen hinder mogen ondervinden van de ‘Cosa Nostra’. Wij zijn nodig voor de economie en worden geduld.
Op ons bezoek vandaag krijgen we een stadsgids mee : de Belgische Karine, die perfect drietalig is… en zij heeft een heleboel te vertellen. We maken eerst een stadsrondrit langs de belangrijke gebouwen zoals de Quattro Canti, de fontein van de schande (voor het gemeentehuis staat een imposante fontein gemaakt uit Carara-marmer, wat indertijd veel stof deed opwaaien omdat het niet hoorde zo iets duurs te bestellen voor  een arme streek), de poort van Keizer Karel, enz.

We beginnen net buiten Palermo met een bezoek aan de dom van Monreale, het hoogtepunt van Normandisch-Arabische bouwkunst. De kerk werd gesticht door Willem II. Wereldwijd wordt deze kathedraal op de tweede plaats gezet na de Aya Sofia in Istanbul wat mozaïeken betreft. De kerk bezit dan ook fonkelende mozaïeken met passages uit het Oude en Nieuwe testament.  Er ging heel wat werk aan vooraf om al deze pracht te krijgen : drie  voorbereidende lagen, dan werd de figuur eerst uitgetekend om daarna de mozaïeken  te zetten. Ze zijn zo fijn gemaakt, dat het eerder schilderijen lijken dan mozaïeken. We staan er met open mond naar te kijken.

Willem II ligt zelf  in de kathedraal begraven in een sarcofaag.

We rijden de stad terug binnen en stoppen eerst aan het Arabisch-Normandisch paleis voor een bezichtiging van de Cappella  Palatina , de privékapel van Roger II in het paleis. Ook deze wordt versierd door mozaïeken van Bijbelse taferelen. In tegenstelling tot Monreale, zie je hier wel duidelijk de mozaïekstukjes. Echte kunstwerken van een bijna buitenaardse schoonheid.  Het houten plafond is een Arabisch meesterwerk met schilderingen, en doet ons denken aan de plafonds in het Alhambra, in Granada, Spanje.

Volgende stop, de kathedraal… (we zitten in Italië, aan kerken geen gebrek :-).

Die wordt spijtig genoeg ontsierd door een reusachtig reclamepaneel, tot ontzetting van onze gids. Ze mag dan Belgische van geboorte zijn, ze is in elk geval een Italiaanse furie geworden…

Van de originele Normandische constructie is niet veel meer over. Ze werd door de jaren heen verbouwd tot een neoclassistisch gebouw, zonder nog echte charme vanbinnen. Enkel vanbuiten blijven er nog een paar Normandisch en Arabische elementen over. De kathedraal is dan ook enkel nog interessant langs de buitenkant.

Van hier gaat het naar het Politeama , het kleinere theater van Palermo.

Hier nemen we afscheid van Karine en krijgen we de rest van de middag vrij. Genoeg tijd dus voor een kleine wandeling door de stad, om nog wat foto’s te maken en ook nog een stop te maken aan het Teatro Massimo, het operagebouw van Palermo dat qua grootte met zijn 7700m2, na die van Parijs en Wenen komt.

Palermo is duidelijk meer dan maffia.

De stad kroont zich tot koningin van de mozaïeken en met prachtige kleine en grote gebouwen, zowel binnen als buiten,  is Palermo meer dan een bezoek waard.