Dag 9 – Goodnight Saigon

Ho Chi Minh Stad is voor de meesten nog steeds gekend als Saigon. Meer zelfs, in Saigon hebben ze een hekel aan het woord Ho Chi Minh Stad. Vandaar dat ik met respect voor onze gastheren van vandaag steevast de naam Saigon gebruik. Die naam Saigon is onlosmakelijk verbonden met de Vietnamoorlog. Niet verwonderlijk dat vandaag dan vooral in het teken staat van die oorlog.  Op zo’n 70 km ten noordwesten van Saigon ligt Cu Chi.
Cu Chi is bekend om zijn uitgebreid tunnelnetwerk van maar liefst 200 km dat door de Vietcong werd gebruikt om verrassingsaanvallen uit te voeren op de vijandelijke Amerikaanse troepen tijdens de oorlog. De tunnels lagen tot twaalf meter diep onder de grond en waren zo’n 50 à 100 cm breed. De ondergrond bestaande uit zachte rode klei, is uiterst geschikt voor het graven van de tunnels. De Vietcong  gebruikte een al aanwezig tunnelsysteem dat ten tijde van de onafhankelijkheidsstrijd tegen Frankrijk gebruikt werd. Dit bestaande netwerk werd enorm uitgebreid en liep zelfs tot onder het hoofdkwartier van het Amerikaanse leger. Dit verdere uitgraven was uiteraard manueel werk wat  ’s nachts plaatsvond. Daarvoor werd een kettingsysteem en eenvoudige werktuigen (een klein hakje en een mand) gebruikt: één persoon zat ondergronds en hakte het gat uit, een tweede persoon haalde het zand naar boven en een derde voerde het zand af. Dat werd vakkundig in de rivier Saigon gedumpt. Het ingenieus tunnelsysteem bestond uit drie niveaus waarvan de bovenste tunnel zelfs het gewicht van een tank kon dragen. 

Ter beveiliging van de tunnels werden er bochten aangebracht om de tunnels te beschermen tegen mogelijke explosies. Het systeem was niet enkel een gangensysteem, maar eerder een ondergrondse stad. Er waren immers keukens, eetruimtes, vergaderzalen, hospitalen (amputaties gebeurde zonder verdoving) en zelfs een soort wapenkamer waar niet-ontplofte Amerikaanse explosieven werden omgebouwd tot eigen wapens. Gezellig was het uiteraard niet en men kon ook niet lang onder de grond blijven. Ondanks de aanwezige verluchtingsgaten  was de lucht bijzonder slecht beneden. De toegangen tot het tunnelsysteem waren goed verborgen. De luiken waren klein en zaten verstopt onder bladeren. Bovendien werden de tunnels ook verdedigd door een systeem van verschillende soorten boobytraps. 

Na enkele succesvolle aanvalsoperaties door de Vietcong, begonnen de Amerikanen het bestaan van de tunnels te vermoeden. Zij probeerden met stokken de tunnels te vinden en met snuffelhonden de verluchtingsgaten te ontdekken, maar de Vietcong waren ook niet dom. Ze hielden op een simpele manier de bovenkant van de tunnels tegen zodat de Amerikaanse stokken er niet door geraakten. De honden werden misleid door peper in de verluchting te strooien of er kledij van gedode Amerikaanse soldaten in te leggen. Het complex werd pas ernstige schade toegebracht toen de Amerikanen het gebied begonnen te bombarderen met tapijtbommen via hun B-52 bommenwerpers. 

Tijdens ons bezoek krijgen we ook de kans om als een echte Vietcong onder de grond te kruipen. Ondanks het feit dat de gang verbreed en verhoogd werd, is het toch een redelijk smalle bedoening en zeker niet geschikt voor mensen met claustrofobische neigingen en/of mensen met rugproblemen, want je moet diep door de knieën. 20 m tunnel verder ben ik blij weer een stukje hemel te zien. Chapeau dat men uren in die tunnels kon doorbrengen. Tot slot van onze ‘Vietcong ervaring’  krijgen we nog een aperitiefje op z’n Vietcongs. Jasmijn thee met een stukje maniok. Waarom maniok? Dit was zowat het enige voedsel dat de Vietcong hadden. Immers maniok is een wortel en was niet vergiftigd door het fameuze ‘agent orange’. ‘Agent orange’ was de bijnaam van een oorspronkelijk herbicide voornamelijk geproduceerd door Monsanto en Dow Chemical. De dichte begroeiing in Vietnam stelde de Vietcong in staat verrassingsaanvallen op de Amerikanen uit te voeren en zij waren zo in het voordeel. De herbicide werd als ontbladeringsmiddel op grote schaal door de Amerikanen gebruikt om jungles en akkers te vernietigen. Twee vliegen in één klap. Het inzetten van ‘Agent Orange’ werd  als chemische wapenvoering bestempeld.
De Cu Chi ervaring geeft op een beklijvende manier inzicht in  hoe het leven verliep  voor de Vietcong en de geviseerde Amerikaanse soldaten : de hel voor beiden.  In een oorlog zijn er geen winnaars….

In Saigon zelf houden we eerst halt aan het Museum van Oorlogsherinneringen. We worden op voorhand verwittigd dat de inhoud van het museum choquerend kan zijn. Een waarschuwing die niet voor niets wordt gegeven.  De foto’s zijn allen gemaakt door fotografen n het kielzog van de Amerikaanse soldaten op het slagveld én slachtveld van de oorlog. De beelden zijn zeer expliciet en raken me recht in het hart. Het zien van geëxecuteerde mensen (waaronder vrouwen, kinderen en baby’s) wordt mij iets teveel, zeker bij het lezen van de verhalen van de fotografen. Verhalen die blijven hangen. Ik moet al snel naar buiten. Oorlog is een tragedie zowel voor soldaten als burgers, voor zowel winnaars als verliezers. Het beëindigt vroegtijdig levens en verandert dat van de overlevenden voor altijd. Oorlog is niet mooi.

Nadien volgt een bezoek aan paleis van de Hereniging, ooit de woning van de Franse gouverneur van Indochina en later gebruikt als het presidentieel paleis van het toenmalige Zuid-Vietnam. We nemen hier uitgebreid de tijd om alle zalen te bezoeken.

We vervolgen met een blitzbezoek aan de Kathedraal van Saigon. Lang niet de mooiste kathedraal, maar  ’s zondags zitten alle zeven misvieringen wel  vol.

Aan de overkant van de kathedraal bevindt zich het beroemde en schitterende postkantoor van Saigon. De neoclassisistische stijl verraadt de hand van de meester. Het is immers beroemd omdat dit in 1891 werd gebouwd naar een ontwerp van Gustav Eiffel..

We nemen afscheid van Saigon met een bezoek aan de Taoïstische Tempel van de Jadekeizer, de enige in zijn soort in heel Vietnam. Taoïsme is niet zozeer een religie maar eerder een filosofie en gebaseerd op het yin en yang principe. De perfecte plaats om de indrukken van de dag even af te schudden. Want de herinneringen aan de Vietnamoorlog kruipen in je lijf, om nooit meer weg te gaan.