Dag 13 - Het wereldwonder Chitzen Itzá

… en vandaag zal dat niet anders zijn, want we eindigen de rondreis met een klepper van formaat. Chichén Itzá, is  sinds 2007 één van de zeven nieuwe wereldwonderen. Het was één van de belangrijkste steden van de Maya en werd pas laat in de geschiedenis van de Maya belangrijk, nl. in de 9^de eeuw. Volgens de legendes werd de stad in 987 gesticht door Topiltzin Ce Acatl Quetzalcoatl, maar vermoedelijk is de stad al ouder en werd hij in 987 veroverd door Topiltzin. In deze tijd eindigde de Klassieke Tijd van de Maya en veel van de steden van het zuiden kwamen leeg te staan. De oude alleenheerschappij had afgedaan. In Chichén Itzá werd daarom een andere staatsinrichting gehanteerd die meer op collectief leiderschap neerkwam. Bovendien stond de staat meer open voor het burgerschap van mensen uit andere streken die veroverd werden, en zo werd  Chichén Itzá het centrum van een groter rijk dan de Maya's tot dusver gekend hadden.

We willen vandaag zeker op tijd komen want het is één van de populairste sites in Mexico. Er worden zo’n drieduizend bezoekers per dag geteld want het is ook een populaire bestemming voor uitstapjes vanuit de badplaatsen Cancun en Playa del Carmen. 
We profiteren van ons vroege aankomstuur om eerst naar de populairste plaats te gaan, de Piramide van Kukulcán. Dat Chichén Itzá sinds 2007 prijkt op de lijst van de Zeven Nieuwe Wereldwonderen heeft de site grotendeels te danken aan de 30m hoge centrale piramide ter ere van de gevederde slang Kukulcán (ook wel El Castillo genoemd). De piramide bestaat uit negen terrassen met daarop een tempel. El Castillo was opgedragen aan de zon en werd voor grote plechtigheden gebruikt.

De tempel is het ultieme bewijs dat de Maya’s ongeëvenaard zijn op het vlak van de wiskunde en astrologie. Het hele bouwwerk is eigenlijk een uit de kluiten gewassen kalender.  De negen terrassen verwijzen naar de negen verdiepingen van het dodenrijk. Elke kant van de piramide wordt door een trap in tweeën verdeeld wat resulteert in 18 delen die overeenstemmen met de 18 maanden van het Maya-jaar. De vier trappen stellen de vier windrichtingen voor. Elke trap telt bovendien 91 treden, maal 4 maakt dat 364. Geen rekenfout, want de laatste dag van het jaar is het bovenste platform, de laatste stap die je maakt om de tempel te bereiken - goed voor 365, het aantal dagen dat ook de Maya-kalender telde. Op elke zijde prijken 52 platen met religieuze symbolen en geometrische figuren. Ze stellen de kosmische cyclus van 52 jaar voor. Voor perioden van meer dan 52 jaar, gebruikten de Maya’s de Lange Telling, die zelf onderverdeeld is in eenheden, baktun genoemd. Het is het einde van de huidige en laatste door de Maya’s berekende vijfde baktun waar er nu zoveel om te doen is. Elk jaar op 21 maart en 21 september (als dag en nacht even lang zijn) komen duizenden mensen naar de site voor een intrigerend schouwspel. Op de noordtrap van de piramide monden de treden uit in de enorme kop van een slang die op precies 21 maart door het spel van zon en schaduw van de tempel sluipt. Voor de Maya’s was dat het goddelijke teken om de velden te bezaaien. Op 21 september gaat het precies andersom. De slang kruipt tegen de tempel op en verdwijnt en daarmee is het signaal gegeven om te oogsten. Een volmaakt astronomisch ontwerp kunnen we stellen.
Tot enkele jaren geleden kon je in het hart van de piramide via een steile trap naar boven klimmen om de bekende rode jaguar met de groene jaden ogen te zien, maar ook hier zijn alle piramides gesloten voor het publiek. Een miljoen bezoekers per jaar waren te slopend voor de monumenten. Er loopt een weg van de piramide naar de heilige offerbron, die eens een ondergrondse grot gevuld met water was,  en waar waarschijnlijk ook mensen geofferd werden. Op de Tempel van de Krijgers, gevat tussen twee slangen, was ooit een schaal ingebed waarop de harten van de ritueel geslachte mensen aan de meestal boze goden aangeboden werden.

Een groot grasveld is één van de best bewaarde pelotavelden van de regio en met een lengte van 168 m is dit ook het grootste balspelveld, maar spijtig genoeg momenteel gesloten voor renovatie. Net nu ik zin had in een spelletje. We moeten het dus vanop afstand aanschouwen. In een lange wand langs het veld zit een grote stenen ring waardoor de spelers een zware rubberen bal moesten scoren. De ring bevindt zich op maar liefst acht meter hoogte. Hoge scores kunnen er nooit geweest zijn  ;-). Bovendien zijn hier de wanden loodrecht, terwijl die bij andere velden schuin oplopen. De spelers mochten de bal enkel aanraken met hun knieën, ellebogen of heupen, nooit met handen of voeten. Een grote tegel met een onthoofd lichaam waaruit slangen kronkelen, vertelt wat de verliezers of winnaars (men is daar nog steeds niet uit) te wachten stond : een eervolle dood.

We lopen ook nog langs het observatorium, voor de Maya’s één van de belangrijkste gebouwen, want vanaf hier werden de hemellichamen bestudeerd en werd ook gecheckt of hun kalender nog wel klopte ten opzichte van de hemellichamen. Gleuven in de muren corresponderen met de posities van de hemellichamen op belangrijke data van de Maya-kalender. De astronomische kennis van de Maya’s was zeer geavanceerd voor hun tijd. Ze observeerden en voorspelden de standen van de zon en maan en zons- en maansverduisteringen. Ze wisten dat de Morgen- en Avondster één en dezelfde planeet was : Venus, en ze berekenden zijn ‘jaar’ op 584 dagen, een fractie verwijderd van het juiste getal (583,92 dagen).  Ze berekenden ook de omlooptijd van Mars. Ze bereikten dit alles zonder gebruik van lenzen en instrumenten voor het berekenen van de hoeken of klokken voor het tellen van seconden, minuten en uren. Zoals ik al zei, hun tijd ver vooruit. We wandelen langs het wellness centrum van de oude Maya’s : de sauna en bubbelbad (in die tijd werden de bubbels wel gemaakt door slaven die met palmbladeren wuifden). Ook hier hebben ze een door de Spanjaarden genoemd ‘nonnenklooster’, een gebouw dat waarschijnlijk dienst deed als administratief gebouw.
We verlaten net op tijd de site wanneer die overstroomd wordt door hordes bustoeristen gevolgd door passagiers van pas aangemeerde cruiseschepen.

We stoppen nog even in een cenote, dit is een ondergrondse grot met stalactieten die nu nog gebruikt wordt om in te  zwemmen en zetten uiteindelijk koers naar Cancun, het eindpunt van onze reis.

Zon, zee, strand – ik kom eraan.