Dag 12 - Oog in oog met de Maya's

Vandaag komen we oog in oog te staan met de Maya’s. We hebben al prachtige voorbeelden van hun architectonische nalatenschap gezien, maar vandaag ontmoeten we ze in het echt. Er leven nog steeds afstammelingen van de Maya’s in Mexico. In het pittoreske dorpje Santa Helena bezoeken we een Mayawoning. De grootmoeder des huizes leidt ons rond in het familiehuis. Alle woningen in het dorp bestaan uit ronde stenen hutten, afgewerkt met een rieten dak. We zien de slaapvertrekken waar er geslapen wordt in hangmatten, we mogen ook een kijkje nemen in de simpele keuken die uit niet meer dan een vuurtje bestaat maar waarin ze lekkere tortilla’s voor ons bereidt en ze toont met trots haar prachtige tuin met fruitbomen, kruiden, groenten en de obligate koe, varkens en schapen.

Nu we echt in gesprek kunnen gaan met een Maya, is het tijd voor de enige, echte vraag die ons al heel de reis bezighoudt. We zijn niet de eerste die de vraag stellen en zullen ook niet de laatste zijn. Met het jaar 2012 in het vooruitzicht, zijn de verhalen van het einde van de wereld niet weg te denken uit de media. Is de apocalyps echt in zicht en zijn we aan het laatste jaar begonnen?
Er wordt lachend de schouders opgehaald. Dit is wat je krijgt als wij, oningewijde westerlingen, hun cultuur beginnen te interpreteren. Een hoop drama, een hoop doemdenken én mensen schrik aanjagen. Alsof hun cultuur en levens vernietigen nog niet genoeg was.  Het interpreteren van hun kalender kan beter aan de Maya’s zelf overgelaten worden. En gelijk heeft ze. De vijfde baktun én de hele Mayakalender stopt inderdaad eind volgend jaar. Je moet even in het achterhoofd houden, dat die kalender destijds voor enkele duizenden jaren werd berekend. En onder het motto, we komen effe toe, stopte men met berekenen bij het einde van de vijfde baktun… om dan volgend jaar verder te tellen met de zesde baktun. Niks aan de hand dus. En het feit dat de Maya’s dit zelf een speciale datum vinden is vergelijkbaar met ons millenniumjaar 2000. Het einde van de vijfde baktun mag toch wel een speciale vermelding krijgen niet?  Weet je nog dat volgens diezelfde doemdenkers in het jaar 2000  de wereld tilt zou slaan, dan wel zou ophouden te bestaan? En kijk het is nu 2011 en de wereld draait nog steeds door. En volgens de overlevende Maya’s begint op 22 december volgend jaar de zesde baktun en zal de wereld nog rustig verder blijven doordraaien. Nog een dik jaartje wachten en we weten of ze gelijk hebben. 

En na de ontmoeting met een overlevende Maya, staat er ook nog eens een ontmoeting gepland met hun rijke imposante verleden.
In het midden van uitgestrekt groen, treffen we bouwwerken aan van ongeziene allure. Uxmal kende de beste architecten van de Maya’s, waardoor de stad nu zowat de best bewaarde is.
Waarschijnlijk betekent de naam Uxmal ‘driemaal gebouwd’, maar dat is niet helemaal zeker.
Uxmal werd rond het jaar 500 door Hun Uitzil Chac Tutul Xiu gesticht. De macht bleef voor eeuwen in de handen van de familie Xiu. Het grootste gedeelte van de stad werd tussen 700 en 1000 gebouwd. Beschrijvingen van Spaanse conquistadores wijzen erop dat Uxmal in de 16e eeuw nog bewoond was.

De site staat bekend om de Piramide van de Tovenaar, de enige ellipsvormige piramide van de Maya’s en met zijn 35 m hoogte, het hoogste gebouw op deze site. Volgens de legende werd deze piramide op één nacht opgetrokken door de zoon van de tovenaar, een dwerg nog wel, geboren uit een ei. De waarheid is anders. Volgens archeologische studies zijn het eigenlijk 5 tempels die op elkaar gebouwd zijn over een tijdspanne van 400 jaar. De trappen van het complex zijn steil, de treden hoog en smal en zelfs voor iemand met schoenmaat 37 een uitdaging. Vier dode toeristen per jaar waren een te hoge tol, daarom is de piramide niet langer toegankelijk voor het publiek. We beklimmen wel de Grote Piramide (30 m hoog) en onze inspanningen worden beloond. Het uitzicht op de omringende heuvels en de Piramide van de Tovenaar, die uitsteekt boven de groene daken van de uitgestrekte bossen, is grandioos. Hoe diep kan een mens onder de indruk raken?  

De mozaïeken op de gebouwen zijn ingewikkelde puzzels, de decoraties getuigen van verhalen die voor een niet-ingewijde niet te ontcijferen zijn. Maar dat is niet erg. Het gaat ons vooral om de schoonheid. Op de gebouwen vindt men steeds weer het gezicht van Chac (inclusief hoekige neus), de regengod die op deze hoogte zo’n belangrijke rol speelde omdat er geen rivieren en geen waterbronnen zijn. Ook de schildpadden op de monumenten zijn gebeden om regen. De fresco’s van het Paleis van de Gouverneur doen naar adem happen : 1000 m² decoraties omvatten het bouwwerk. In totaal zijn er 20.000 bewerkte stenen die samen een hallucinant beeld vormen van een cultuur en een kosmische samenhang die voor de Maya’s vanzelfsprekend was.

We maken ook een toertje langs het Nonnenklooster, een gebouwencomplex rond een centraal binnenhof, dat volgens de Spanjaarden op een klooster leek en door hen dan ook zo benoemd werd.
We houden even halt bij het balspelveld en maken een korte wandeling door de nog te renoveren ruïnes. De overweldigende rust die deze site uitstraalt, en de ongeëvenaarde schoonheid van de gebouwen en decoraties, maken van dit alles één groot kunstwerk. Voor mij is dit tot nu toe het hoogtepunt van de reis.
Ik ben nog steeds een in de tijd verdwaalde reiziger…