Dag 11 – The Marrakesh Express

‘Do you know we are riding on the Marrakesh Express. They are riding me to Marrakesh. All aboard the train’.

Ongewild moet ik aan dit liedje van Crosby, Stills and Nash denken als we voorbij het prachtige treinstation van Marrakesh rijden. Geen treinrit voor ons vandaag maar een ritje per autobus door de stad.

De stad mag dan een aantrekkingskracht uitoefenen op alles en iedereen en is het een smeltkroes van alles en nog wat, maar door zijn brede lanen, het vele groen en de mooie architectuur straalt ze toch een zekere rust uit.

Al enkele dagen torent de negenenzestig meter hoge minaret van de Koutoubia-moskee hoog boven alles uit. Zij werd gebouwd in de 12^de eeuw en  als voorbeeld gebruikt voor de Giralda in Sevilla (waar zij inderdaad zeer sterk op lijkt) en later ook voor de Hassantoren in Rabat.

De bijhorende moskee is de tweede die hier gebouwd werd: na voltooiing van het eerste exemplaar bleek deze niet goed gericht te zijn ten opzicht van Mekka en werd ze herbouwd. Overblijfselen van de oude moskee bevinden zich nog steeds naast de huidige moskee. De minaret werd over de jaren hét symbool van Marrakesh. Bovendien doet er zich nog iets bijzonders voor : in plaats van de gebruikelijke drie of vijf koperen bollen (waarvan wordt gezegd dat de originelen zelfs uit goud waren vervaardigd) tellen wij er vier. Volgens de overlevering zou de echtgenote van één van de heersers er niet in geslaagd zijn  ook maar één dag te vasten tijdens de ramadan en liet deze dan maar al haar gouden juwelen omsmelten om zo een vierde globe te kunnen schenken. De beroemdste weergave van de moskee en minaret is het schilderij dat Winston Churchill hiervan maakte tijdens de conferentie van Casablanca. Het is het enige schilderij dat de Engelse premier maakte tijdens de oorlogsjaren. Hij schonk het aan de Amerikaanse president Roosevelt.

De moskee ligt niet zover van het Djemaa el-Fna, het wereldberoemde plein van Marrakesh. Het hart van de medina is een wereld op zich. Je waant je hier in een film. Van kaartenleggers tot eetkraampjes, tot souvenirwinkeltjes tot …. slangenbezweerders, je vindt ze hier allemaal. Het duizelt me bijna in het hoofd, want overal gebeurt er wel iets.

’s Ochtends kan je zonder meer je dorst lessen met een glaasje versgeperst sinaasappelsap dat overal te koop wordt aangeboden, eventueel vergezeld van gedroogde vijgen of dadels. Of wat dacht je van waterverkopers met water in traditionele leren waterzakken. Heerlijk geurende Marokkaanse kruiden vinden hier ook hun weg over de toonbank. Maar niet alleen Marokkaanse specialiteiten worden hier te koop aangeboden, ook kledij én souvenirs kan je hier op de kop tikken. Later op de dag bruist het plein ook van de energie : de eetkraampjes worden vervangen door slangenbezweerders die met de fluit de slangen laten dansen. Kaartenleggers zorgen voor nog meer mystieke sfeer. Muzikanten zorgen voor een uitgelate sfeer. De enige die ik mis zijn de ‘oudere vrouwen met blauw haar’ uit het liedje van Crosby, Stills and Nash.

Marrakesh was als vierde keizerstad, een belangrijke handelsstad op de karavanenroute doorheen de Sahara en later het centrum van de handel tussen Europeanen die hun waren hier ruilden voor Afrikaanse specialiteiten.

Het plein vormt het hart van de medina van Marrakesh en ligt naast de soek. Een smeltkroes van kleine steegjes, restaurants en heel wat Marokkanen op pad. Veel plaats is er niet, niet te begrijpen daarom dat ook motorrijders zich hier een weg banen en je voorbijrazen tot op enkele centimeters. Op tijd wegspringen, is hier de boodschap. Een verbodsbord maakt blijkbaar weinig indruk en wordt straal genegeerd. Toch is de medina een must om wat coleur locale op te snuiven. Van snuisterijen tot voeding, je vindt hier alles.

Aan de soek ligt ook het Bahia Paleis, wat eigenlijk ‘favoriet der favorieten’ betekent. Officieel was dit slechts een beperkte tijd een koninklijke residentie onder Mohammed V en werd het later opengesteld voor het publiek onder koning Hassan II. Toch wordt het paleis af en toe nog steeds gebruikt voor koninklijke ontvangsten of voor koninklijke evenementen. Het paleis is meer dan een bezoekje waard. Het is een ingewikkeld labyrint, want het bestaat eigenlijk uit twee paleizen, van lege kamers en binnenpleinen. Die pleinen zijn rijkelijk versierd met fonteinen en prachtig zellij-tegelwerk. Sinaasappel- en jasmijnbomen zorgen voor een groen tintje.  De kamers in de paleizen hebben één constante : geen enkel plafond is hetzelfde. Elk plafond is een apart kunstwerk.

Op het Djemaa el-Fna plein, klinkt ondertussen de muziek uit de boxen en ruik ik de geur van gebraden vlees. Er wordt aan tafeltjes aangeschoven en er wordt ook voor live muziek gezorgd. Dansers en acrobaten nemen het plein in. De sfeer is in elk geval goed. 

Ik sluit mijn ogen als de warmte van de steen (lees marmeren bank) mijn huid en lichaam binnendringt.  Heerlijke warmte, ook al haalt de buitentemperatuur vlotjes de 30 graden en airco af en toe niet slecht is om af te koelen. Heerlijke warmte die me in gedachten doet verzinken. Plots schrik ik van een goede geut warm water die op mij gegoten wordt, gevolgd door wat ik vermoed zeep is. Een paar handen masseren de zachte zeep in mijn huid terwijl de ruimte nog warmer en vochtiger aanvoelt als eerst. Ik voel de zeep schuimen op mijn lichaam. Na enkele minuten krijgt het paar handen de hulp van een scrubhandschoen.  Mijn dode huidcellen geven het al snel op, de nog levende gaan een strijd op leven en dood aan,  met de kracht van de ruwe handschoen. Ik hoop straks als ik deze traditionele hammam verlaat, nog wat huid over te hebben. Ook mijn haren worden niet vergeten. Een straaltje warme olie wordt in mijn haren en hoofdhuid gemasseerd. Emmers water die met kracht worden uitgegoten,  spoelen alle restanten van zeep en olie weg.

Bovendien zorgt een verkwikkend modderbadje voor de ultieme verwenning van de huid. Met een lichaam op temperatuur en zonder dode huidcellen is mijn lichaam klaar voor een verkwikkende, ontspannende massage. De stramheid in mijn spieren veroorzaakt door dagenlang stappen (niet altijd op effen ondergrond), trappen lopen (kasba)  en zittend de soms lange verplaatsingen maken, wordt er langzaam maar zeker uitgemasseerd. Een zacht muziekje op de achtergrond zorgt voor totale ontspanning. Mijn lichaam geeft zich al snel over aan de handen van de masseuse. Tot slot bekom ik van dit avontuur in een aparte rustruimte op een zalig bedje en geniet ik van een tasje Marokkaanse thee terwijl ik nog een extra voetmassage krijg.

De Marokkaanse badencultuur vindt zijn oorsprong in de Romeinse periode en is net als bij de Romeinen een intrinsiek onderdeel van de Arabische identiteit én van het dagelijkse leven van de Marokkaan. En net als bij de Romeinen hebben de hammams vooral een sociaal doel : de plaats waar mensen samenkomen, nieuwtjes uitwisselen, zich ontspannen maar ook om zich te baden. Immers de islam verplicht iedereen zich te wassen voor het bidden en niet alle huizen hadden destijds eigen sanitair. Deze hamman is een traditionele hammam, waar ook de Marokkanen komen. Vergeet dus een moderne wellness met stoombaden, jaccuzi’s, en aparte behandelkamers. Alles gebeurt hier gemeenschappelijk, enkel mannen en vrouwen worden gescheiden. Traditioneel dus en zo veel authentieker. Properder dan ooit en volledig ontspannen, kan ik mij geen mooier afscheid van Marrakesh en Marokko wensen.